Nakładem Wydawnictwa Naukowego Katedra ukazała się książka pt. Śmieć w kulturze, pod red. Katarzyny Kulikowskiej i Cezarego Obracht-Prondzyńskiego. Punktem wyjścia dla publikacji tego obszernego tomu była konferencja naukowa pod tym samym tytułem, zorganizowana przez Zakład Antropologii Społecznej Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa, Uniwersytetu Gdańskiego oraz Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Oddział w Gdańsku – we współpracy z Muzeum Narodowym w Gdańsku i Instytutem Kultury Miejskiej. Konferencja odbywała się w dniach 18-19 listopada 2013 roku. Zachęcamy do lektury!

Książka Śmieć w kulturze to interdyscyplinarna refleksja nad problemem „śmieci”. Pojęcie to autorzy tekstów wchodzących w skład tego tomu traktują zarówno wąsko, dosłownie, jak i szeroko, metaforycznie. W ujęciu wąskim interesuje ich analiza przedmiotów-śmieci. W ujęciu szerokim hasło „śmieć” rozumiane jest jako wszystko, co w kulturze zostaje zepchnięte na margines, ulega społecznemu wykluczeniu. „Śmieć” jako to, co „niepotrzebne”, wydaje się bardzo zręczną przenośnią. Jej użycie pozwala oświetlić różne fragmenty rzeczywistości społeczno-kulturowej, które z pozoru nie muszą mieć ze sobą wiele wspólnego. Zbędne, wadliwe, uszkodzone, niemodne, brzydkie, wykluczone, przestarzałe, nieaktualne, niepasujące, brudne, zniszczone, odrzucone, bezwartościowe, niewłaściwe – to wybrane określenia mogące definiować status tego, co staje się odpadem. [cyt. za Wydawnictwo Naukowe Katedra].

„Obszerny tom skrzy się pomysłowością, z jaką autorki i autorzy postanowili związać kategorię śmiecia, by umieścić ją w zaskakujących kontekstach i uwikłaniach – od food studies przez analizy lingwistyczno-etnologiczne po różne wymiary refleksji historycznej, socjologicznej, kulturoznawczej i filozofii odpadu. Książka powinna spotkać się ze sporym rezonansem jako udana próba zbudowania swoiście pomyślanego opisu gęstego, dla którego pretekstem jest wprawdzie „śmieć”, ale horyzontem ostatecznym – my wszyscy, zatopieni w takiej formie życia, której ów śmieć nie daje spokoju i domaga się ujawnienia w ramach śmieciologii teoretycznej i praktycznej” (prof. Wojciech Józef Burszta). [cyt. za Wydawnictwo Naukowe Katedra].

Publikacja dofinansowana przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Oddział w Gdańsku.

Spis treści:

– Katarzyna Kulikowska, Cezary Obracht-Prondzyński, Wstęp

Część I. W kierunku „śmieciologii”
– Zygmunt Bauman, O przemijaniu trwania
– Marian Golka, Nadmiar i śmieć w kulturze
– Roch Sulima, Śmiecie i sprzątanie w językowym obrazie świata polszczyzny

Część II. Potencjalny, liminalny, ambiwalenty
– Joanna Minksztym, [Nie] Święte śmieci
– Inga B. Kuźma, Wiedza (z) marginesu: granice wiedzy – granice społeczne – granice kultury
– Grażyna Woroniecka, Zaśmiecone związki. Interpretacja „insanity of place” Goffmana w kontekście kultury indywidualizmu
– Katarzyna Orszulak-Dudkowska, Garaże i rzeczy. O męskich przestrzeniach niejawnych
– Katarzyna Kulikowska, Pożądany/zbędny „przedmiot etniczny” w muzeum
– Tomasz Siemiński, „Śmieci” w muzeach
– Adam Czyżewski, Abstrakt czyli śmieć w kulturze
– Karol Walczak, Dlaczego jemy śmieci? Kategoria śmieciowego jedzenia (junk food) na tle współczesnych klasyfikacji społecznych i kulturowych
– Marcin Kępiński, Przedmioty PRL-u: nośniki pamięci czy śmieci? Łódzcy nauczyciele o swoich pamiątkach

Część III. Zbędny, wykluczony, niepasujący
– Waldemar Kuligowski, Ty śmieciu! Mowa potoczna jako narzędzie dehumanizacji
– Małgorzata Gnyś-Nidecka, Człowiek – jak śmieć
– Sylwester Zielka, Eugenika – między degeneracją a postępem
– Aleksandra Rzepkowska, „Świry, dziwadła, nieudacznicy” – o społecznym wykluczaniu osób z autyzmem i ich bliskich

Część IV. Zrehabilitowany, odnaleziony, odzyskany
– Paweł Możdżyński, Prawda odpadu. Najważniejsze konteksty i znaczenia związane ze śmieciami w sztukach wizualnych i dizajnie XX/XXI wieku
– Iwona Stachowska, Gra resztkami. O odzyskiwaniu wspomnień
– Maja Dziedzic, „Czar jednego kółka”. Recyklingowe zabawki Tadeusza Różewicza
– Filip Szałasek, Sampel – muzyczny śmieć
– Kora Kowalska, Objet trouvé na śmietniku, czyli o tym, jak kolekcjoner może zrehabilitować śmieci
– Anna Kwaśniewska, Lumpeksy, szmateksy, second handy – sklepy z używaną odzieżą i ich klienci
– Maria Lebioda, Jedząc to, co niejadalne. O społecznych konsekwencjach bycia freeganinem
– Grzegorz Błahut, Urodziła mi się bieda – narzędzia, praktyki i strategie zbieraczy z osiedlowych śmietników

Część V. W poszukiwaniu ładu
– Anna Woźniak, Śmieci na wsi? Krótka historia wiejskiego gospodarowania rzeczami zbędnymi
– Włodzimierz Karol Pessel, Rewolucja na śmietniku. Kulturowe aspekty zmiany w gospodarce odpadami w 2013 roku
– Jacek Mianowski, Nowe zasady versus stare praktyki gospodarowania odpadami komunalnymi w kontekście wprowadzenia tzw. ustawy śmieciowej

> źródło: Wydawnictwo Naukowe Katedra