Uzupełniając Kolberga: dokumentacja autentycznych grup kolędniczych Kaszub

3mmmOd stycznia 2014 roku Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku realizuje projekt badawczy Uzupełniając Kolberga: dokumentacja autentycznych grup kolędniczych Kaszub. Realizacja tego przedsięwzięcia jest możliwa dzięki wsparciu finansowemu ze strony Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, który w 200 rocznicę urodzin Oskara Kolberga – folklorysty, etnografa, muzyka i wnikliwego badacza – utworzył program Kolberg 2014 – Promesa. Dzięki temu wsparciu możliwe będzie przeprowadzenie etnograficznych badań terenowych zmierzających do rejestracji oraz szczegółowego opisania i utrwalenia na różnorodnych nośnikach przebiegu obrzędu kolędowania kaszubskich Gwiżdży.

Mimo, że ich kolędowanie związane jest ściśle z okresem Bożego Narodzenia, trudno dopatrzeć się w tym widowisku wyłącznie chrześcijańskich treści. Tradycja tego obrzędu wiąże się z niezwykle odległą przeszłością, sięgając nawet czasów i wierzeń naszych przedchrześcijańskich przodków. W przeszłości podstawowym zadaniem kolędników było pobudzenie do nowego życia obumarłego zimą świata, przywrócenie ciepła, słońca i płodności ziemi. Mimo, iż pierwotne treści dawno już zostały zapomniane, ślad tych odległych wierzeń pozostał do dziś w kolędniczych obchodach Gwiżdży zwanych popularnie Gwiazdkami. Tajemnicze i zamaskowane postacie odziane w kożuchy, słomę i grochowiny, ciągle jeszcze w wigilijne wieczory krążą po wiejskich drogach i obejściach. Do dzisiaj dość powszechnie spotkać je można na Kaszubach, a między innymi w okolicach Sierakowic, Kartuz, Kościerzyny, Wejherowa i Pucka. Szczególnie ciekawe, autentyczne i żywiołowe są grupy działające w gminie Sierakowice, stąd też etnografowie z Muzeum Narodowego w Gdańsku podjęli się przeprowadzenia wśród mieszkańców badań dotyczących kolędniczych tradycji. Planujemy również realizację 25 minutowego filmu dokumentalnego, prezentującego ten niezwykły kaszubski obrzęd oraz ludzi, dzięki którym pozostaje on ciągle żywy i atrakcyjny. Jego głównymi bohaterami są członkowie Gwiazdek z Tuchlinka. Mimo łagodnej zimy i braku śniegu, udało nam się już rozpocząć realizację filmu, która będzie trwać aż do końca 2014 roku. 2

1

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kolberg 2014 – Promesa”, realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.Kolberg2014_logo-01