Henryk Soja

~ WSPOMNIENIE ~

W dniu 23 grudnia 2020 r. na niewielkim cmentarzu w Kobylnicy pożegnaliśmy Henryka Soję – dla nas muzealników wyjątkowego kolegę, etnografa, starszego kustosza, który całe swoje zawodowe życie związał i poświęcił Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach, Oddziałowi MPŚ w Słupsku.

Henryk Soja był absolwentem Katedry Etnografii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Zaraz po studiach, w 1972 roku podjął pracę w dziale etnograficznym słupskiego muzeum, przeszedł przez wszystkie szczeble kariery zawodowej muzealnika – od młodszego asystenta poprzez adiunkta, aż do starszego kustosza.

Od początku swojej pracy zawodowej zaangażowany był w ochronę dziedzictwa kulturowego Pomorza, a w szczególności kultury Słowińców. Współtworzył skansen w Klukach, którego w 1984 roku został Kierownikiem. Był wybitnym znawcą pomorskiego budownictwa, docenianym w środowisku polskich muzealników pracujących w muzeach na wolnym powietrzu. Konsekwentnie przez lata zabiegał, by stworzyć w Klukach wyjątkowe miejsce, nie tylko kulturotwórcze, ale także mające wpływ na rozwój regionu. Jego pasja zaowocowała rozbudową oddziału i tym samym uratowaniem od zniszczenia i zapomnienia cennych zabytków budownictwa i kultury słowińskiej.

Był pomysłodawcą wielu imprez plenerowych przyciągających tysiące turystów, takich jak chociażby majowe „Czarne wesele”, czy wrześniowe „Pożegnanie lata”.

Pod jego kierownictwem Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach stało się ważnym ogniwem w integrowaniu okolicznej ludności, w budowaniu tożsamości lokalnej i tworzeniu społeczności wrażliwej, aktywnej i zainteresowanej kulturą regionalną.

Był współzałożycielem organizacji, które skupiały regionalistów zaangażowanych w ochronę dziedzictwa kulturowego – Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Regionu Słowińskiego KLUKA oraz Stowarzyszenia Produktów Markowych Turystyki Wiejskiej „Słupia”, które wykreowało znane w woj. pomorskim produkty markowe takie jak „Kraina w Kratę”, czy „Szlakiem najstarszych elektrowni wodnych w Europie”.

Henryk Soja był autorytetem dla społeczności lokalnej, brał udział w spotkaniach wspólnoty wiejskiej z przedstawicielami Słowińskiego Parku Narodowego i Urzędu Gminy Smołdzino. Organizował w muzeum kursy i warsztaty rzemiosła, pozwalające mieszkańcom na podejmowanie działalności zarobkowej – odbywały się kursy rybackie, plecionkarskie, garncarskie, hafciarskie i tkackie.

Dzięki staraniom i kontaktom podejmowanym przez Henryka muzeum nawiązało współpracę z ludnością autochtoniczną. W 2008 roku, przy ogromnym jego zaangażowaniu odbył się pierwszy zjazd grupy kilkudziesięciu byłych mieszkańców Kluk, którzy zmuszeni byli opuść rodzinne strony w latach powojennych. Spotkania te odbywają się corocznie, a dzięki nawiązanej nici porozumienia muzealne archiwum wzbogaciło się o bezcenne fotografie, dokumenty i obiekty materialne związane z przeszłością ziemi słowińskiej. Stworzyło to także możliwości badania i dokumentowania niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Henryk Soja jako członek Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego wielokrotnie uczestniczył w ogólnopolskich zjazdach dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniem z muzealnikami i regionalistami. Dobrą radą służył także kolegom z Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie jako wieloletni członek ich Rady Muzeum powoływany przez Marszałka Woj. Pomorskiego.

Od 1980 roku przewodniczył Międzyzakładowej Komisji NSZZ „Solidarność” działającej przy MPS w Słupsku.

Za swoje wybitne osiągnięcia otrzymał wiele podziękowań i odznaczeń – wśród nich najbardziej znaczące to:

  • Brązowy i Złoty Krzyż Zasługi (1986)
  • Złota odznaka za opiekę nad zabytkami (1998)
  • Pomorska Nagroda Artystyczna w Dziedzinie Kultury regionalnej (2002) „Pomorski Gryf”
  • Srebrny medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006)
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2013)
  • Odznaka honorowa „Za zasługi dla Turystyki” (2013)
  • Zasłużony dla Kultury Polskiej (2018)

Nie sposób w tych kilku słowach wymienić liczne zasługi, przedstawić ogrom dokonań Henryka. Był osobą pełną pasji, chęci działania i twórczych pomysłów. Zawsze życzliwy, pogodny i uśmiechnięty. W czasie swej 48 letniej pracy zawodowej zapisał dziesiątki kart historii Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach, oddziału MPŚ w Słupsku – będziemy tę pamięć pielęgnować tak, by zasługi naszych wybitnych muzealników nigdy nie poszły w zapomnienie.

Marzenna Mazur