Śmieć w kulturze!

Pozbywamy się śmieci w najradykalniejszy i najskuteczniejszy sposób: nie patrzymy na nie, sprawiając, że stają się niewidzialne, i nie myślimy o nich, sprawiając, że stają się nie do pomyślenia (Z. Bauman, Życie na przemiał, Kraków 2005).

Konferencja odbędzie się w dniach 18-19 listopada 2013 r. w siedzibie Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego, przy ul. Bażyńskiego 4.
V
> PROGRAM KONFERENCJI (pdf, 1,8 MB)
V

Zakład Antropologii Społecznej Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Gdańskiego, Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Gdańsku, Instytut Kultury Miejskiej oraz Muzeum Narodowe w Gdańsku zapraszają do udziału w ogólnopolskiej konferencji naukowej Śmieć w kulturze!

Celem konferencji jest interdyscyplinarna refleksja nad problemem „śmieci”. Pojęcie to traktujemy zarówno wąsko, dosłownie, jak i szeroko, metaforycznie. W ujęciu wąskim interesuje nas analiza przedmiotów-śmieci (na przykład z perspektywy antropologii rzeczy, socjologii przedmiotów). W ujęciu szerokim hasło „śmieć” rozumiemy jako wszystko, co w kulturze zostaje zepchnięte na margines, co ulega społecznemu wykluczeniu.

Można byłoby sparafrazować myśl Mary Douglas[1] i powiedzieć, że śmieć to w istocie zaburzenie porządku. Nie ma czegoś takiego jak śmieć absolutny. Śmieć istnieje tylko w „oku patrzącego”. Podobnie jak w przypadku brudu, pozbycie się śmieci nie jest czynnością negatywną, ale działaniem pozytywnym służącym organizacji otoczenia[2], sposobem na wprowadzanie i odtwarzanie ładu. I właśnie, między innymi, ze względu na przywołane tezy – temat, który podejmujemy, jest warty głębszego namysłu.

„Śmieć”, jako to, co „niepotrzebne”, wydaje się być bardzo zręczną metaforą. Jej użycie pozwala oświetlić różne fragmenty rzeczywistości społeczno-kulturowej, które z pozoru wydają się nie mieć ze sobą wiele wspólnego. Zbędne, wadliwe, uszkodzone, niemodne, brzydkie, wykluczone, przestarzałe, nieaktualne, niepasujące, brudne, zniszczone, odrzucone, bezwartościowe, niewłaściwe – to wybrane określenia mogące definiować status tego, co staje się odpadem. Niektórym aspektom tego zagadnienia poświęcono stosunkowo dużo uwagi w myśli humanistycznej, innym zdecydowanie mniej. Ile „ukrytych” historii o kulturze można opowiedzieć dzięki śmieciom i metaforze „śmieci”? Chcielibyśmy, by zgromadzone teksty były w pewnej mierze diagnozą współczesności.

Szczególnie interesują nas następujące zagadnienia (proponujemy poniżej „chmurę” powiązanych, uzupełniających się idei i pomysłów, które chcielibyśmy wspólnie z Państwem rozwinąć):

  •  konstruowanie pojęcia „śmieć” w kulturze;
  • (nieistnienie) śmieci w kulturze niedoboru i (nadprodukcja) śmieci w kulturze nadmiaru; śmieć jako rzecz do ponownego wykorzystania i jako rzecz zbędna;
  • proces produkowania śmieci i pozbywania się śmieci; śmieć jako produkt uboczny produkcji i konsumpcji;
  • semiotyka śmieci; zmienność znaczeń i wartości śmieci; bycie „śmieciem” jako element biografii przedmiotów;
  • przestrzenie służące do gromadzenia odpadów, śmieci i śmieci potencjalnych – pakamery, piwnice, strychy, komórki, garaże, śmietniki, wysypiska śmieci;
  • „wystawki” – miejskie akcje wywozu „ponadgabarytowych” śmieci;
  • grupy zawodowe zajmujące się usuwaniem śmieci; ludzie utrzymujący się z przeszukiwania śmietników; zbieracze złomu;
  • przedmioty ponownie odzyskane – nurt recyclingowy we wzornictwie; „śmieci” dla sztuki/w sztuce współczesnej; fenomen second-handów i vintage-shopów;
  • śmieci a kolekcjonerstwo w muzeum – muzeum a śmietnisko; śmietnik jako konkurencja dla muzeum; destrukt/przedmiot niekompletny w muzealnej kolekcji;
  • ludzie-śmieci, np. wyłączeni z debaty publicznej, nie-konsumenci lub konsumenci-w-ograniczonym-stopniu, nieprzystosowani społecznie/psychologicznie, nieudacznicy, frustraci;
  • śmieci zróżnicowane kulturowo i cywilizacyjnie – jak się śmieci w różnych miejscach na świecie;
  • „śmieć” jako wiedza niepotrzebna w sprawnym funkcjonowaniu w świecie; przebrzmiałe idee i koncepcje; wiedza niepożądana w społecznie obowiązującej wizji ładu.

Po konferencji planowane jest wydanie monografii książkowej. Na artykuły będziemy oczekiwać do 15 stycznia 2014 roku (teksty prosimy przesyłać na adres: k.kulikowska@ptl.info.pl).

 

Rada naukowa konferencji:
dr hab. Janusz Barański (UJ)
dr hab. prof. UAM Waldemar Kuligowski (UAM)
prof. dr hab. Cezary Obracht-Prondzyński (UG)
dr Włodzimierz Pessel (UW)
dr Tomasz Rakowski (UW)
dr hab. prof. UG Dorota Rancew-Sikora (UG)
dr hab. prof. UW Grażyna Romańczuk-Woroniecka (UW)
prof. dr hab. Roch Sulima (SWPS, UW)

Komitet organizacyjny:
Przewodnicząca:
Katarzyna Kulikowska (PTL/OG)

Członkowie:
Karolina Ciechorska-Kulesza (UG)
Sławomir Czarnecki (IKM)
Ewa Gilewska (PTL/OG)
Cezary Obracht-Prondzyński (UG)
Tomasz Siemiński (PTL/OG)
Mirosław Szwabowicz (PTL/OG)

 

 > ORGANIZATORZY:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Oddział w Gdańsku

PTL LOGO_small

v

Zakład Antropologii Społecznej Instytutu Filozofii,
Socjologii i Dziennikarstwa, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego

logo.pion

v

ikm_RGB_biale_tlo

v

MNGgreypozytyw_small

 v

> PATRONAT HONOROWY:

JM Rektor Uniwersytetu Gdańskiego
Prof. dr hab. Bernard Lammek

logo.pion

v

PMG_PA_poprawione_poziome_small

v

MIECZYSLAW STRUK-MARSZALEK WOJEWODZTWA POMORSKIEGO-poziom-kolor-RGB-2013

v

JAN KLEINSZMIDT-PRZEWODNICZACY SEJMIKU WP-poziom-kolor-RGB-2013

 v

> PATRONAT MEDIALNY:

 v

RGlogonabialymbezfm_small

v

dziennik baltycki

v

mors-logo-net

v

> DLA UCZESTNIKÓW SPOZA GDAŃSKA:

 Karta Turysty

01_106

 Aplikacja Mobilna

logo_gdansk4u_mobile

v


[1] M. Douglas, Czystość i zmaza, Warszawa 2007, s. 46.

[2] Por. tamże, s. 46.